ارز دیجیتال چیه ؟
ارز دیجیتال یه سیستم پرداخت الکترونیکیه که برای تأیید تراکنش‌ها به بانک‌ها نیاز نداره. این یه سیستم همتابه‌همتا (Peer-to-Peer) هست که به هر کسی در هر جای دنیا این امکان رو می‌ده که پرداخت‌ها رو ارسال و دریافت کنه. برعکس پول فیزیکی که توی دنیای واقعی جابه‌جا می‌شه، تراکنش‌های ارز دیجیتال فقط به‌صورت دیجیتالی توی یه پایگاه داده آنلاین ثبت می‌شن. وقتی که یه ارز دیجیتال انتقال داده می‌شه، این تراکنش توی یه دفترکل عمومی ثبت می‌شه. ارز دیجیتال هم توی کیف پول‌های دیجیتال ذخیره می‌شه.
علت اینکه بهش کریپتوکارنسی (ارز رمزنگاری‌شده) می‌گن، اینه که برای تأیید تراکنش‌ها از رمزنگاری استفاده می‌کنه. این یعنی از کدنویسی پیشرفته برای ذخیره و انتقال داده‌های ارز دیجیتال بین کیف پول‌ها و دفترکل عمومی استفاده می‌شه. هدف از این رمزنگاری، ایجاد امنیت و محافظت از تراکنش‌هاست.
بیت‌کوین اولین ارز دیجیتال بود که توی سال ۲۰۰۹ معرفی شد و هنوز هم شناخته‌شده‌ترین ارز دیجیتال محسوب می‌شه. بخش زیادی از علاقه‌مندی به ارزهای دیجیتال به‌خاطر امکان کسب سود از معامله اون‌هاست، و گاهی اوقات سفته‌بازها باعث می‌شن قیمت‌ها به شدت بالا بره.
ارزهای دیجیتال چطوری کار میکنن؟
ارزهای دیجیتال روی یه دفترکل عمومی توزیع‌شده به اسم بلاکچین کار میکنن. بلاکچین یه سیستم ثبت اطلاعاته که همه تراکنش‌ها رو به‌روز نگه می‌داره و توسط کسایی که ارز دیجیتال دارن، مدیریت می‌شه.
واحدهای ارز دیجیتال از طریق یه فرایند به اسم ماینینگ ایجاد می‌شن. این فرایند شامل استفاده از قدرت پردازش کامپیوتر برای حل مسائل پیچیده ریاضی و تولید کوین‌های جدیده. البته، افراد می‌تونن بدون ماینینگ هم ارز دیجیتال بخرن، اون رو توی کیف پول‌های رمزنگاری‌شده ذخیره کنن و بعداً خرجش کنن.
وقتی که یه ارز دیجیتال می‌خری، درواقع یه چیز فیزیکی رو نمی‌خری. چیزی که در اختیار داری، یه کلید رمزنگاری‌شده است که بهت اجازه می‌ده مالکیت یه مقدار مشخص از ارز دیجیتال رو بدون نیاز به واسطه، از یه نفر به نفر دیگه منتقل کنی.
با اینکه بیت‌کوین از سال ۲۰۰۹ وجود داشته، ولی ارزهای دیجیتال و کاربردهای فناوری بلاکچین هنوز توی دنیای مالی در حال پیشرفت هستن.
نمونه‌هایی از ارز دیجیتال
هزاران نوع ارز دیجیتال وجود داره، اما معروف‌ترین‌هاش شامل موارد زیره:
- بیت‌کوین (Bitcoin):
بیت‌کوین که توی سال ۲۰۰۹ معرفی شد، اولین ارز دیجیتال بود و هنوز هم پرمعامله‌ترین کریپتو به حساب میاد. این ارز دیجیتال توسط شخص یا گروهی به اسم ساتوشی ناکاموتو ایجاد شد، اما هویت واقعی این فرد یا افراد هنوز مشخص نیست. - اتریوم (Ethereum):
اتریوم که توی سال ۲۰۱۵ توسعه پیدا کرد، یه پلتفرم بلاکچین با ارز دیجیتال مخصوص خودش به اسم اتر (ETH) یا همون اتریومه. بعد از بیت‌کوین، اتریوم محبوب‌ترین ارز دیجیتاله. - لایت‌کوین (Litecoin):
لایت‌کوین از نظر عملکرد خیلی شبیه به بیت‌کوینه، ولی سریع‌تر از اون نوآوری‌های جدیدی مثل پرداخت‌های سریع‌تر و پردازش تعداد بیشتری از تراکنش‌ها رو توسعه داده. - ریپل (Ripple):
ریپل یه سیستم دفترکل توزیع‌شده‌ست که توی سال ۲۰۱۲ معرفی شد. این سیستم فقط برای تراکنش‌های ارز دیجیتال استفاده نمی‌شه، بلکه می‌تونه انواع مختلف تراکنش‌ها رو هم پیگیری کنه. شرکت پشت ریپل با بانک‌ها و مؤسسات مالی مختلف همکاری داشته.
به تمام ارزهای دیجیتالی که بعد از بیت‌کوین اومدن، "آلت‌کوین" (Altcoin) گفته می‌شه تا از بیت‌کوین که اولین ارز دیجیتال بوده، متمایز بشن.
معاملات فارکس چیه؟
بازار ارز خارجی (فارکس یا FX) یه بازار جهانیه که توش ارزها و ابزارهای مالی مرتبط با اون‌ها معامله می‌شن. معاملات فارکس یعنی خرید و فروش جفت ارزها، به زبان ساده یعنی یه ارز رو می‌خری و یه ارز دیگه رو می‌فروشی.
فارکس بزرگ‌ترین و نقدشونده‌ترین بازار مالی دنیاست
چرا ارزها معامله می‌شن؟
هر روز، مقدار زیادی تبدیل ارز برای نیازهای شخصی و تجاری انجام می‌شه.
- وقتی برای سفر خارجی پولت رو به ارز کشور مقصد تبدیل می‌کنی.
- وقتی یه شرکت برای خرید یا فروش کالاهای بین‌المللی، ارز خودش رو به ارز کشور دیگه‌ای تبدیل می‌کنه.
- بانک‌های مرکزی همیشه توی بازار فارکس حضور دارن و به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم روی قیمت‌ها تأثیر می‌ذارن.
- سیاست‌های پولی و اعلامیه‌های بانک مرکزی می‌تونن روی روندهای بازار تأثیر زیادی بذارن و حتی توی چند ثانیه نوسانات شدیدی ایجاد کنن.
- بعضی وقت‌ها بانک‌های مرکزی فقط سیاست‌ها رو تغییر نمی‌دن، بلکه مستقیم وارد بازار می‌شن و با خرید یا فروش مقدار زیادی از ارز خودشون، نرخ ارز رو جابه‌جا میکنن.
فارکس فقط برای این نوع مبادله‌ها استفاده نمی‌شه. خیلی از افراد و شرکت‌ها از فارکس برای مدیریت ریسک هم استفاده میکنن. این کار رو با باز کردن معاملات ارزی انجام می‌دن تا جلوی ضررهای احتمالی روی سرمایه‌گذاری‌های دیگه‌شون رو بگیرن.
یه دلیل دیگه برای معامله توی فارکس، سفته‌بازی (Speculation) روی نوسانات قیمته. معامله‌گرها روی بالا یا پایین رفتن قیمت یه ارز نسبت به ارز دیگه ریسک میکنن تا سود بگیرن.
جفت‌ارزها توی فارکس چطور کار میکنن؟
هر معامله توی فارکس شامل یه جفت‌ارز (Currency Pair) می‌شه.
مثلاً توی جفت‌ارز EUR/USD:
- EUR (یورو) ارز پایه‌ست.
- USD (دلار) ارز مظنه‌شده‌ست.
وقتی یه معامله فارکس انجام می‌دی، داری به این نگاه می‌کنی که چند واحد از ارز دوم (دلار) لازمه تا یه واحد از ارز اول (یورو) رو بخری.
پس تو همزمان یه ارز رو می‌خری و یه ارز دیگه رو می‌فروشی.
ساعت‌های معاملاتی بازار فارکس چطوریه؟
بازار فارکس ۲۴ ساعته بازه و از روز دوشنبه ساعت ۵ صبح به وقت سیدنی (زمان استاندارد شرقی استرالیا) شروع می‌شه و تا جمعه ساعت ۵ بعدازظهر به وقت استاندارد شرقی آمریکا (EST) ادامه داره.
نحوه محاسبه زمان جابه‌جایی معاملات در فارکس:
طبق استاندارد جهانی، تاریخ سررسید معاملات اسپات (Spot) توی فارکس، هر روز ساعت ۵ عصر به وقت شرقی آمریکا (EST) به روز بعد منتقل می‌شه.
یه استثنا هم وجود داره:
- برای جفت‌ارزهایی که شامل دلار نیوزیلند (NZD) هستن، این جابه‌جایی به جای ساعت ۵ عصر EST، در ساعت ۷ صبح به وقت اوکلند (Auckland) انجام می‌شه.
چون تغییر ساعت تابستونی (Daylight Saving Time) و موقعیت مکانی طرفین معامله هم روی این زمان‌ها تأثیر می‌ذاره، ساعت دقیق رول‌اور (Rollover) توی طول سال ممکنه تغییر کنه.
معاملات فارکس چطوری کار می‌کنه؟
معاملات فارکس درست مثل بقیه معاملاتیه که توش یه دارایی رو با یه دارایی دیگه مبادله می‌کنی. توی فارکس، این دارایی‌ها ارزهای مختلف هستن.
قیمت فعلی یه جفت‌ارز نشون می‌ده که چقدر از ارز دوم (ارز مظنه) نیازه تا یه واحد از ارز اول (ارز پایه) رو بخری.
مثلاً قیمت جفت‌ارز EUR/USD نشون می‌ده که چند دلار آمریکا (USD) لازمه تا یه یورو (EUR) خریداری بشه.
کدهای ارزی توی فارکس چطور نمایش داده می‌شن؟
ارزها توی فارکس با استفاده از کدهای استاندارد ISO نمایش داده می‌شن.
- این کدها ۳ حرفی هستن و معامله‌گرها ازشون برای شناسایی جفت‌ارزها استفاده میکنن.
- مثلاً USD مخفف دلار آمریکا و EUR مخفف یورو هست.
- وقتی این دو کنار هم قرار بگیرن و به شکل EUR/USD نمایش داده بشن، یعنی جفت‌ارز یورو به دلار.
چطوری از تغییرات قیمت سود می‌بری؟
- اگه یه معامله‌گر یه جفت‌ارز رو بخره، یعنی انتظار داره که قیمتش بالا بره و ارز پایه (اولی) نسبت به ارز مظنه (دومی) قوی‌تر بشه.
- اگه یه معامله‌گر یه جفت‌ارز رو بفروشه، یعنی پیش‌بینی می‌کنه که قیمتش پایین میاد و ارز پایه ضعیف‌تر از ارز مظنه می‌شه.
جفت‌ارزهای پرمعامله
جفت‌ارزهای پرمعامله در بازار شامل این موارد هستن:
- USD/JPY (دلار آمریکا / ین ژاپن)
- GBP/USD (پوند انگلیس / دلار آمریکا)
- USD/CAD (دلار آمریکا / دلار کانادا)
- AUD/USD (دلار استرالیا / دلار آمریکا)
- NZD/USD (دلار نیوزیلند / دلار آمریکا)
جفت‌ارزهای اصلی شامل ترکیبی از دو ارز زیر هستن:
- USD → دلار آمریکا
- JPY → ین ژاپن
- EUR → یورو
- AUD → دلار استرالیا
- NZD → دلار نیوزیلند
- CAD → دلار کانادا
- GBP → پوند انگلیس
- CHF → فرانک سوئیس
پیپ (Pip) چیه و چطوری محاسبه می‌شه؟
پیپ (Pip) کوچیک‌ترین واحد حرکت قیمت توی فارکس محسوب می‌شه.
مثلاً اگه قیمت جفت‌ارز EUR/USD به این شکل باشه:
- قیمت خرید (Bid): 1.4168
- قیمت فروش (Ask): 1.4170
اختلاف بین این دو قیمت ۲ پیپه (1.4170 - 1.4168 = 0.0002 = 2 pips).
- توی اکثر جفت‌ارزها، هر پیپ معادل 0.0001 از قیمت ارزه (یعنی یک صدم سنت).
- ولی توی جفت‌ارزهایی که شامل ین ژاپن (JPY) هستن، هر پیپ معادل 0.01 واحد از قیمت ارزه.
محاسبه ارزش پیپ در معاملات فارکس
ارزش هر پیپ به اندازه معامله و جفت‌ارز بستگی داره.
- در یه معامله ۱۰۰,۰۰۰ واحدی (لات استاندارد)، هر پیپ معمولاً ۱۰ دلار ارزش داره.
- اگه معامله‌گر بتونه ۱۰ پیپ سود کنه، ۱۰۰ دلار سود کرده.
- اگه ۱۰ پیپ ضرر کنه، ۱۰۰ دلار از دست داده.
مثال واقعی از محاسبه سود و ضرر
فرض کن ۲۰,۰۰۰ واحد از جفت‌ارز AUD/USD خریدی:
- هر پیپ = ۲۰,۰۰۰ × 0.0001 = ۲ دلار
- اگه از 0.7126 وارد معامله بشی و در 0.7118 خارج بشی، یعنی ۸ پیپ ضرر کردی.
- ۸ × ۲ دلار = ۱۶ دلار ضرر.
اهرم (Leverage) و معاملات فارکس
توی فارکس، مقدار پولی که برای باز کردن یه معامله نیاز داری، به اسم مارجین (Margin) شناخته می‌شه. مقدار این مارجین به‌صورت درصدی از حجم کلی معامله (Notional Value) محاسبه می‌شه.
توی کارگزاری Schwab، مارجین موردنیاز معمولاً بین ۳٪ تا ۵٪ از کل حجم معامله‌ست، ولی بعضی از جفت‌ارزها ممکنه مارجین کمتری (مثلاً ۲٪) یا بیشتری (بیشتر از ۵٪) داشته باشن.
چطوری اهرم سود و ضرر رو بزرگ‌تر می‌کنه؟
اهرم یه چاقوی دولبه‌ست!
- می‌تونه سودهای بزرگ ایجاد کنه چون با یه سرمایه کم، می‌تونی حجم بالایی معامله کنی.
- اما اگه بازار بر خلاف پیش‌بینی حرکت کنه، ضررهای سنگینی هم ممکنه داشته باشی.
حتی یه حرکت کوچیک توی بازار می‌تونه تأثیر زیادی روی موجودی حساب (سود و زیان یا همون P&L) داشته باشه، چه مثبت، چه منفی!